پاسخ به پرسش هاي دريافتي

چطور می توانیم با احساس عذاب وجدان پس از مرگ عزیزانمان کنار بیاییم، در شرایطی که خودمان را تا حدودی مقصر می دانیم که از حال عزیزمان غافل بوده ایم و یا آنچه در توانمان بوده است را تمام و کمال در حق عزیز هجرت کرده مان انجام نداده ایم؟ و در حقشان کوتاهی نموده ایم؟

پاسخ اول :

 در این روزهای درگیری با ویروس کرونا شرایط سوگواری برای انفاس عزیزانمان به مراتب دشوارتر از سابق است و البته بايد بسیار هشیارانه عمل کنیم تا در گرداب عذاب وجدان و احساسات مخرب قرار نگیریم.

 انسان باید در نظر بگیرد که هر لحظه با میزان آگاهی و درایت همان زمان عملی را انجام می دهد و توانمندی انسان به فاکتورهای بسیار اجتماعی، روان محیطی و حتی ژنتیک فرد وابسته است. انسان نمی تواند خودش را به جای قهرمانی بداند که در هر شرایطی با سرعتی جهش زا بهترین واکنش را انجام می دهد، که در مقاطعی حتی بهترین واکنش انجام ندادن هیچ واکنشی هست.

 روح انسان دچار افت‌ و خیزهای بسياريست. سلامت روح و روان شخص در گرو تصمیمات بزرگ زندگی اش می باشد و یکی از مهمترین تصمیمات فرد بخشش خویش و رفتاری مملو از عشق خالص با خویشتن خویش است. حتی اگر تمام شواهد نشان می دهد که خبط بزرگی انجام داده است. او می تواند هر زمان به درگاه دوست خاکسارانه پناه ببرد ولی باید در ابتدا خودش را به عنوان یک موجود خاکی ببخشد.

 بسیار خوب است که انسان  بتواند به خودش با مهرورزی تمام بگوید؛ برای عزیزم آن لحظه تمام خوبیها و سلامتیها را آرزو داشتم ولی من هم انسانی خاکی هستم و خواسته و ناخواسته دچار نقصانهایی می گردم.  می دانم که روح عزیز هجرت کرده ام در بعد دیگر متوجه شده است که چقدر در این جهان ما دچار دغدغه های مختلفی هستیم که اراده مان را سست نگه می دارد. و همواره در قلب خویش با عزیزش و یاد او سخنها گوید.

 احساسات و عواطف خود را به هر طریق که می تواند ابراز دهد و با دیگران صحبت کند. احساسات خود را بنویسد و اگر مطلبی بوده که زمانی می‌خواسته به  عزیز هجرت کرده اش بگوید و هیچ‌گاه فرصت آن را پیدا نکرده بر روی کاغذ بیاورد.

 کارهای ما بعد از هجرت عزیز هم در حقش ادا خواهد شد. به یاد او کاری انجام دهید؛ خیرات بدهید، دعا بخوانید، دیگران راشاد کنید، به نیازمندان کمک کنید،. اگر هم با او علایق مشترکی داشته اید آن کارها را پیگیری کنید. خواب و استراحت کافی، تغذیه مناسب و ورزش روزانه را جدی بگیرید. و همواره یادتان باشد که بهبود آثار عاطفی به زمان نیاز دارد.

اندوهگین بودن بخشی از تجارب انسان است. زیرا ناشی از تغییرات طبیعی چرخه بیولوژیک و پاسخ عاطفی به تجارب سخت و طاقت فرسای زندگی نظیر ناامیدی و مرگ عزیز است. بايد بتوانید که در مورد احساسات خود با دیگران آرام آرام شروع به سخن گفتن کنید. احساسات و نگرانی خود را ابراز کنید و هر زمان که خواستید گریه کنید. شما در این دوران غم خشم و احساس گناه را تجربه می‌کنید. حتی ممکن است احساس کنید مقصرید یا از کاری که با متوفی در گذشته کرده‌اید احساس پشیمانی داشته باشید که باعث شود خود را سرزنش کنید.

 شاهد آنچه در درون‌تان می‌گذرد باشید و اجازه دهید افکار از ذهن شما عبور کنند و مقاومتی در برابر آنها نشان ندهید. به احساسات‌تان اجازه بروز دهید و آنها را نادیده نگیرید و یادتان باشد شما حق دارید و روزهای سختی را می‌گذرانید. ولی در تمام این حالات جان و روحتان را در آغوش بگیرید و بدانید شما نهایتا باید خودتان را عميقا دوست داشته باشید و خطاهایتان را در محضر دوست معترف باشید و سپس خود را عمیقا ببخشید.

گلاره سادات اخوی، عضو محققين تجارب نزدیک به مرگ

پاسخ دوم:

این تصورات  از عملکرد‌های شخصی ما نسبت به فرد مرحوم است. درواقع این یک عکس العمل روانی است. منشاء این عکس العمل روانی نیز، چگونگی جهان بینی دنیوی ما نسب به مرگ است. اول اینکه مرگ برای لباسِ (جسم) آن فرد فوت شده رخ داده است. خودِ آن عزیز زنده اند. با این تفاوت که فقط از قفس جسمانی رها شده اند. دوم اینکه زمان تحقق مرگِ این لباس جسمانی از سوی خداوند تعیین گشته است و ما دخالت یا ارتباطی با این امر نداریم. اما اینکه چرا مثلا از اینکه ملاقات آن فرد مرحوم (وقتی که زنده بودند) نرفته ایم و احیانا اگر از این امر احساس ناراحتی داریم، برای جبران مافات، می‌توانیم در حق وی احسان کرده و برای آرامش خاطر روحانی ایشان از درگاه خداوند متعال طلب مغفرت کنیم.

جلال الدین قطبی، پژوهشگر عرفان و تصوف و معادپژوه