پاسخ به پرسش دریافتی
همه تجربه کنندگان نزدیک مرگ، چه مسلمان و چه غیر مسلمان اظهار کرده اند که دنیایی سراسر عشق و محبت و نور را تجربه کرده و از همراهی وجودی مقدس برخوردار بوده اند. این درحالی است که طبق اعتقادات دینی ما مسلمان ها زمانی که فردی از دنیا می رود در شب اول دو فرشته برای حساب کتاب به سراغ شخص متوفی آمده و او را مورد بازجویی قرار می دهند شما این مسئله را چگونه توجیه می کنید. سوال دوم هم در همین زمینه درباره سکرات و سختی های جان کندن است که بسیاری از تجربه کنندگان چنین سختی هایی را گزارش نکرده اند.
پاسخ اول:
همانطور که از عنوان «تجارب نزدیک به مرگ» واضح است، تجربه‌کنندگان مرگ را تجربه نکرده‌اند، بلکه «نزدیکی به مرگ» را تجربه کرده‌اند. آنچه دربارۀ ملاقات با عزرائیل و سکرات مرگ فرمودید، بر فرض صحت آنها، دربارۀ مرگ قطعی است و نه نزدیک شدن به مرگ.
اینکه گفته شد «بر فرض صحت»، علتش این است که از نگاه دین اسلام، نه همۀ انسان‌ها با خود عزائیل ملاقات می‌کنند و نه همه سکرات و سختی‌های جان کندن را تجربه می‌کنند.
طبق آیات قرآن و روایات، عزرائیل خودش اعوان و انصار و وکلایی دارد که آنها زیرنظر او جان انسان‌ها را می‌گیرند و اگر دقت کرده باشید، بسیاری از تجربه‌کنندگان از عبور از تونلی سخن می‌گویند که انتهای آن نوری است که در آن موجودی روحانی قرار دارد که ممکن است این موجود نورانی از وکلای عزرائیل یا حتی شاید خود عزرائیل باشد.
دربارۀ سختی جان دادن هم در روایات اسلامی گفته نشده همۀ انسان‌ها به‌سختی جان می‌دهند، بلکه برعکس، در این روایات، تأکید شده که برخی انسان‌ها به‌راحتی جان می‌دهند، و فرقی ندارد که کافر (دشمن خدا و دین او) باشند یا مؤمن و همۀ اینها بستگی به اعمال آنها و خواست خداوند و حکمت او دارد.
هنوز نمی توان به طور قطع گفت که تجربه کنندگان چه قلمرو و فضایی را تجربه می کنند. دکتر سام پرنیا، محقق تجارب نزدیک مرگ، معتقد است مرگ یک فرایند است که افراد تجربه کننده تنها یک مرحله یا مراحلی از آن را پشت سر می گذرانند. لذا می توانیم بگوییم که این افراد مرگ قابل بازگشت را تجربه کرده اند و نه مرگ غیرقابل بازگشت.
گزارش ها از تجربه کنندگان و همراهی شدن توسط فرد یا افرادی، یکسان نیست. گاهی فردی در تجربه خویش تنها و بی کس خود را حس میکند. برخی نیز همراه و هم سفری دارند و عده ای با اقوام فوت شده خویش هستند.
حتی اگر همۀ تجارب نزدیک به مرگ هم مثبت و خوشایند بودند، باز هم نمی‌توانیم حکم کنیم که پس از مرگ همه‌چیز وفق میل ما خواهد بود. تجارب نزدیک به مرگ فقط می‌توانند توصیف‌کنندۀ وضعیت آغازین انسان پس از ورود به عالم معنا باشند، اما اینکه پس از آن چه فرجامی در انتظار اوست، چندان از روی تجارب نزدیک به مرگ معلوم نیست.
باید توجه داشت که برخی تجارب درابتدا خوشایند به نظر می‌رسیده‌اند، اما کم‌کم تبدیل به تجربۀ ناخوشایند شده. لذا بسیاری از تجارب غیرعمیق یا نیمه‌عمیق که خوشایند توصیف می‌شوند معلوم نیست اگر ادامه می‌یافتند خوشایند می بودند.
پس کلاً خودمان را فریب ندهیم و گمان نکنیم اگر در مسیر تعالی روحی گام برنداریم شرایط خوبی پس از مرگ خواهیم داشت… باید در حالتی بین خوف و رجا باقی ماند.
علی ایمانی نسب، کارشناس مذهبی و محقق تجارب نزدیک به مرگ
علی قاسمیان، محقق تجارب نزدیک به مرگ
پاسخ تکمیلی:
ملک الموت(فرشته مرگ) همان روح راهنمایی است که تجربه گرانِ مرگ از آن سخن گفته اند و این ملک، هادیِ روح به عالم روحانی است. بعبارتی ارواح راهنما، تجلی وجود ملک الموت‌اند. سکَرات موت (بیهوشی‌های مرگ) نسبی و برای هر کسی متفاوت است. کسانی که پندار و گفتار و کردار نیکی نداشته اند سکرات مرگ و آن لحظه نزعِ روح از جسم برایشان سخت است. روایات کثیری درباره کیفیت انتزاع روحِ مومن و کافر در روایات هست که به این مساله پرداخته است.
جلال الدین قطبی، پژوهشگر عرفان و تصوف و معاد پژوه
آخرین دیدگاه‌ها